Voor mij zit Erik, een 45 jarige project manager. Erik houdt ervan om nieuwe projecten en initiatieven op te starten en daarin kent hij geen limieten. Hoe meer hoe beter. Hij wil ook graag zijn team empoweren, hij wil delegeren, maar hij slaagt er niet in om de controle los te laten. Hij wil van alles op de hoogte zijn, de details van alle dossiers kennen. Bovendien trekt hij in elke meeting nieuwe “to do’s” naar zich toe. Het is sterker dan hemzelf. Hij voelt als het ware zijn arm telkens de hoogte ingaan als er gevraagd wordt wie iets wil oppakken.
’s Avonds lukt het hem niet in om de switch te maken tussen professioneel en privé leven. Hij werkt laat door en de dagen dat hij er in slaagt om zijn laptop dicht te gooien, dan blijft het molentje in zijn hoofd verder draaien. Een van zijn teamleden functioneert niet optimaal, maar in plaats van feedback te geven neemt hij ook die taken over, om de goede vrede in het team te bewaren. Ook thuis loopt het niet zo goed: bepaalde activiteiten waar hij bij gesleurd wordt en die hij niet durft weigeren; de houding van zijn partner waar hij zich niet goed bij voelt. Maar hij zwijgt: stel je voor dat zijn gezin kwaad zou zijn op hem? Dus laat hij maar begaan …
Erik vertelt me dat hij vreest tegen een burn-out aan te lopen.
Zijn challenge is duidelijke grenzen stellen en zich eraan houden.
Herken je je in het verhaal van Erik? Kan jij gemakkelijk grenzen stellen? Of laat jij gemakkelijk over je grenzen heen gaan? Of bouw jij misschien eerder starre muren?
- Wat betekent “grenzen stellen”?
- Waarom is “grenzen stellen” zo moeilijk?
- Over je grenzen (laten) gaan of “grenzen stellen”?
- Wat zijn de voordelen van “grenzen stellen”?
- Eerste hulp bij “grenzen stellen”: 7 tips
- Zelf aan de slag?
1- Wat betekent “grenzen stellen”?
Als ik aan het woord “grens” denk, dan denk ik aan de reizen die ik deed als kind met mijn ouders met de auto. “Grens” had toen zo’n negatieve connotatie en telkens we een grens overstaken was er een beetje spanning mee gemoeid, want “men kon je aanhouden aan de grens”. Vandaag bestaat die realiteit niet meer …
Een grens is een manier van afbakenen, van afscheiden, een scheidingslijn tussen twee gebieden, een manier om een onderscheid te maken. Een grens kan ook een drempel zijn of het einde van iets.
Een grens is geen muur, omwille van haar doorlaatbaarheid, zoals onze huid een grens vormt met de wereld rondom ons, maar wel doorlaatbaar is dankzij de poriën. Een muur is star, statisch en onveranderbaar.
Naast grenzen in de ruimte zijn er ook tijdsgrenzen, grenzen tussen mensen, grenzen tussen jouw emoties en die van iemand anders, opvoedkundige grenzen (“er zijn grenzen”), grenzen tussen jouw innerlijke wereld en de buitenwereld, tussen je werk en je privé leven, …
2- Waarom is “grenzen stellen” zo moeilijk?
Grenzen stellen betekent om te beginnen weten wat je wilt, en niet wilt, met andere woorden wat jouw behoeften zijn. Grenzen stellen begint dus bij zelfkennis. En laat dat voor sommigen onder ons al een moeilijke zijn.
We leerden immers als kind niet echt om onze behoeften uit te drukken. We deden zoals van ons verwacht werd, of wat we dachten dat van ons verwacht werd.
En dus denken we vaak niet op voorhand na over onze behoeften. Het is pas wanneer iemand anders of wijzelf onze grenzen overschrijden dat we beseffen dat dat niet fijn aanvoelt
Zeker als je bent opgevoed met de driver “wees sterk”
want dan wil je niet tonen dat er ergens een limiet is aan je inzet, je kunnen, de workload die je aankan
of of met de driver “doe anderen een plezier”
want dan heb jij de gewoonte om de belangen en de behoeften van de andere altijd voor jouw belangen stellen en jezelf als het ware weg te cijferen.
En dan is “grenzen” stellen moeilijk. Want je bent bang
– om de andere te kwetsen,
– om de relatie te schaden en de verbinding te verbreken,
– om in conflict te gaan met de andere
– om wat de andere van onze zal denken,
– om niet sterk genoeg gevonden te worden,
– omdat je denkt dat de andere meer verwacht van jou.
3- Over je grenzen (laten) gaan of “grenzen stellen”?
‘Over je grenzen gaan’ betekent dat je meer doet dan wat je zelf wilt en/of kunt.
Je kunt ook ‘over je grenzen laten gaan’: je accepteert dan gedrag van de ander, dat je eigenlijk niet wilt accepteren.
In extreme vorm laat je in beide gevallen ‘over je heen lopen’.
Grenzen stellen wordt vaak verward met muren om je heen optrekken; muren die scheiden, muren die niet doorlaatbaar zijn.
Grenzen stellen is het evenwicht tussen beiden, grenzen zijn flexibel en je kan zelf beslissen om een grens te openen of niet, voor wie en in welke context. Grenzen zijn met andere woorden onderhandelbaar.
Ik geef graag het voorbeeld van mezelf als coach wanneer ik geconfronteerd word met de emoties van een cliënt:
– ik zou een muur om me heen kunnen bouwen om mij niet te laten raken door de emoties de cliënt,
– of ik zou me kunnen laten meeslepen, alle controle verliezen en meehuilen met de cliënt
– of ik stel mijn grenzen, ben empathisch, voel mee met de cliënt, ben als mens en als coach geraakt door het verhaal van de cliënt en spreek dat ook uit en ja … soms sta ik mezelf toe een traan weg te pinken en ik blijf helemaal bij mezelf.
De challenge is dus grenzen kunnen stellen, menselijk blijven en verbonden met jezelf en met de anderen.
4- Wat zijn de voordelen van “grenzen stellen”?
Waarom is grenzen stellen belangrijk voor jezelf en voor de andere?
- Omdat het je toelaat helemaal jezelf te zijn, jezelf te kennen en in verbinding te staan met jezelf en met de andere, zonder helemaal verstrengeld te geraken
- Omdat je meer energie hebt; je laat je niet overbelasten met taken, je geeft je limieten aan in functie van je energievat.
- Omdat je het je toelaat meer balans te krijgen tussen wek en privé
- Omdat het voor anderen duidelijk is wat je wilt en niet wilt
- Omdat je anderen een soort handleiding van jezelf geeft, zodat anderen beter weten hoe met jou om te gaan.
- Omdat grenzen aangeven ervoor zorgt dat anderen je gaan respecteren.
- Tenslotte omdat grenzen stellen een vorm van zelfzorg is.
5- Eerste hulp bij grenzen stellen: 7 tips
Tip 1 – Wees aanwezig en bewust in het hier en nu
- Sta even stil en neem de tijd om een antwoord te formuleren op TIP 2.
- En neen … dat gaat niet zo maar vanzelf …
Tip 2 – Blijf dicht bij jezelf en bewust van je grenzen
- M.a.w. wees zelfbewust, weet wie jij bent, wat jij nodig hebt, wat belangrijk voor je is, wat je waarden zijn.
- Ken je behoeften, weet wat jou voldoening geeft, wat een meerwaarde voor jou betekent, wat de kosten en baten zijn van een bepaald gedrag
Tip 3 – Neem de tijd om met de andere te bepreken wat je (niet) wilt of kunt
- vertel ook waarom dit belangrijk voor je is
- doe dat op een rustig moment
Tip 4 – Spreek jouw behoeften uit op een verbindende niet aanvallende manier
- spreek in de ik-vorm
- “dit is wat ik wil”
- “dit is hoe ik jouw gedrag ervaar”
- “dit is tot waar ik wil gaan”, …
Tip 5 – Geef aan waarom je die grenzen stelt
- Geef aan waarom je iets wilt of niet wilt
- kort en krachtig
- zonder al te veel details
Tip 6 – Het is jouw verantwoordelijkheid om je grenzen te bewaken
- reken niet op een ander om dat te doen.
- het is niet de andere die over jouw grens komt, maar jij die de andere toelaat.
Tip 7 – Herhaal je boodschap
- want soms is één keer niet voldoende
- als je merkt dat de andere jouw grenzen niet heeft begrepen, vertel het dan nog maar eens
Ja ik weet het, grenzen stellen kan in het begin wat eng zijn, misschien voel je je er zelfs wat schuldig bij.
Daarom een laatste tip – BLIJF OEFENEN!
Het loont echt de moeite!
Zelfs al vraagt het wat moed en doorzettingsvermogen.
Een korte metafoor om af te sluiten:
Stel je voor dat je aan de rand van een waterput staat en je hoort iemand om hulp roepen.
Ga je over je grenzen heen en spring je in de put (met het risico samen met de andere te verdrinken?)?
Loop je weg (bouw je een muur van onverschilligheid)
Of bewaak je je grenzen, haal je een ladder en blijf je aan de rand van de put staan om hulp te bieden.
6. Wil je zelf aan de slag met je grenzen?
Dan kan ik je het boek van Nick Blaser aanraden, Grenzen stellen met compassie
En als je ervan denkt dat je meer gebaat bent met een persoonlijk coachingtraject, neem dan contact met me op via deze link.
“Daring to set boundaries is about having the courage to love ourselves even when we risk disappointing others.” — Brene Brown, researcher, author, motivational speaker —